Ίκτερος στα νεογνά

Τι είναι ο ίκτερος;

Ο όρος «νεογνικός ίκτερος» αναφέρεται στο κίτρινο χρώμα που παρατηρείται στο δέρμα και τα μάτια πολλών νεογέννητων. Οφείλεται σε μια ουσία του σώματος που καλείται χολερυθρίνη, η οποία κυκλοφορεί στο αίμα και αποβάλλεται από το συκώτι. Η χολερυθρίνη αποτελεί προϊόν διάσπασης της αιμοσφαιρίνης, που ευθύνεται για τη μεταφορά του οξυγόνου στα ερυθρά αιμοσφαίρια.

Όλοι έχουμε χολερυθρίνη στο αίμα μας, εξαιτίας της διαρκούς διάσπασης της αιμοσφαιρίνης. Ωστόσο, τα επίπεδά της είναι πολύ πιο υψηλά στα νεογέννητα, ειδικά στα πρόωρα γεννημένα βρέφη, επειδή το συκώτι των νεογνών, αφενός, είναι ανώριμο και, αφετέρου, επεξεργάζεται με πιο αργούς ρυθμούς τη χολερυθρίνη.

Επιπλέον, τα βρέφη γεννιούνται με σχετικά υψηλότερα επίπεδα αιμοσφαιρίνης. Συνεπώς, το συκώτι τους καλείται να επεξεργαστεί μεγαλύτερη ποσότητα χολερυθρίνης, συγκριτικά με τα μεγαλύτερα παιδιά και τους ενηλίκους.

Η πλειονότητα (50-70%) των βρεφών εμφανίζουν ίκτερο. Ο ίκτερος είναι εμφανής στο πρόσωπο και τα μάτια του μωρού τη 2η-3η ημέρα της ζωής. Τις περισσότερες φορές, ο ίκτερος είναι εντελώς αβλαβής. Ουσιαστικά, μερικοί ειδήμονες πιστεύουν ότι ο ήπιος ίκτερος είναι ευεργετικός για τα βρέφη, επειδή η χολερυθρίνη έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Αν τα επίπεδα της χολερυθρίνης αυξηθούν, ο ίκτερος γίνεται πιο εμφανής στον κορμό και τα άκρα του μωρού.

Η οπτική αξιολόγηση του ίκτερου, ακόμα και από έμπειρους επαγγελματίες, δεν αποτελεί αξιόπιστη μέθοδο για τον υπολογισμό των επιπέδων της χολερυθρίνης, ειδικά στα βρέφη με σκούρο δέρμα. Γι’ αυτόν το λόγο, ο γιατρός πρέπει να προχωρήσει σε εξέταση αίματος, προκειμένου να υπολογίσει τα επίπεδα της χολερυθρίνης. Μόνο όταν τα επίπεδα της χολερυθρίνης είναι ιδιαίτερα υψηλά, υπάρχει κίνδυνος για το μωρό.

Σε μια σπάνια κατάσταση που καλείται πυρηνικός ίκτερος, οι φθορές σε τμήματα του εγκεφάλου οφείλονται στα υψηλά επίπεδα χολερυθρίνης και την τοξίκωση. Αυτό συνεπάγεται διάφορα μόνιμα νευρολογικά προβλήματα, όπως η κώφωση, οι κινητικές διαταραχές και η νοητική υστέρηση. Ευτυχώς, αυτή η έκβαση είναι εξαιρετικά σπάνια και προβλέψιμη.

Ο νεογνικός ίκτερος διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από τον ίκτερο που εμφανίζεται στα παιδιά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να ευθύνονται πολλά άλλα προβλήματα, πολύ πιο σοβαρά.


Πότε πρέπει να ανησυχήσω;

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο νεογνικός ίκτερος είναι ακίνδυνος. Σε ορισμένα νεογέννητα υπάρχουν παράγοντες επικινδυνότητας που πρέπει να οδηγούν σε στενή παρακολούθηση του ίκτερου. Ορισμένοι από αυτούς παρατίθενται στο διπλανό πίνακα.

Κάποιες φορές, ειδικά αν το νεογέννητο θηλάζει, ο ίκτερος μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες μετά τον τοκετό. Σε αυτή την περίπτωση καλείται ίκτερος από μητρικό θηλασμό. Όσο ο ίκτερος υποχωρεί και το μωρό παίρνει βάρος, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας ή διακοπής του θηλασμού.


Πώς αντιμετωπίζεται ο ίκτερος;

Παρόλο που τα περισσότερα νεογέννητα αναπτύσσουν ίκτερο μέχρι ένα βαθμό, η πλειονότητα δεν χρειάζεται θεραπεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο επαρκής θηλασμός, που συνεπάγεται και ικανοποιητική αύξηση του βάρους, αρκεί για την καταπολέμηση της υπερχολερυθριναιμίας.

Όταν τα επίπεδα της χολερυθρίνης φτάσουν σε συγκεκριμένα όρια – τα οποία ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του βρέφους – ο παιδίατρος θα καθορίσει την ενδεδειγμένη θεραπεία. Τότε, το μωρό σας θα εκτεθεί σε ειδικές λάμπες φθορίου και θα υποβληθεί σε φωτοθεραπεία. Αυτή η μέθοδος είναι ασφαλής και αποτελεσματική για την αντιμετώπιση του ίκτερου. Συνήθως, μέσα σε 1-2 ημέρες, τα επίπεδα της χολερυθρίνης μειώνονται και δεν απαιτείται περαιτέρω θεραπεία.



Σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν τα επίπεδα της χολερυθρίνης είναι ιδιαίτερα υψηλά ή αυξάνονται αιφνίδια παρά τη φωτοθεραπεία, απαιτείται μετάγγιση αίματος. Αυτή η μέθοδος έγκειται στην αφαίρεση του αίματος και την αντικατάστασή του με νέο αίμα.

Σε σοβαρότερα περιστατικά νεογνικού ίκτερου, πραγματοποιούνται εξετάσεις για τον εντοπισμό πιθανών παθήσεων που μπορεί να ευθύνονται για το πρόβλημα. Πολλοί νέοι γονείς πιστεύουν ότι, για να υποχωρήσει ο ίκτερος, πρέπει να εκθέτουν τα μωρά τους στον ήλιο, άμεσα ή έμμεσα μέσα από το παράθυρο. Παρόλο που κάποια στοιχεία αποδεικνύουν ότι το φως του ήλιου, όπως και η φωτοθεραπεία, μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της χολερυθρίνης, δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα αυτής της πρακτικής. Αν γδύσετε το μωρό για να εκθέσετε το σώμα του στον ήλιο, μπορεί να καταλήξετε να φροντίζετε ένα κρυολογημένο βρέφος που θα εξακολουθεί να είναι κίτρινο.