Είναι συναρπαστικό και ταυτόχρονα απολαυστικό να βλέπει κανείς τα παιδιά να αναπτύσσουν την ικανότητα της επικοινωνίας με ήχους, χειρονομίες και αργότερα με λέξεις.

Πολλά παιδιά, όμως, καθυστερούν να μιλήσουν και κάτι τέτοιο επηρεάζει αρνητικά τη συμπεριφορά και τις σχέσεις τους. Πότε οι γονείς πρέπει να ανησυχούν;

Τι είναι η καθυστέρηση στη γλώσσα;
Υπάρχει ένα φάσμα «φυσιολογικού» για όλες τις αναπτυξιακές δεξιότητες των παιδιών, συμπεριλαμβανομένων των δεξιοτήτων της ομιλίας και της γλώσσας. Ανάλογα με την ηλικία, ένα παιδί πρέπει να κάνει και να λέει κάποια πράγματα.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΧΟΥ
Αφορά στον τρόπο, με τον οποίο εκφέρονται οι ήχοι, στην προφορά (άρθρωση) και στην ευχέρεια του λόγου. Τα παιδιά, που διανύουν τα πρώτα στάδια της γλωσσικής εξέλιξης, συχνά λένε ασυναρτησίες.

Συνήθως, αυτό συμβαίνει περίπου στο 18ο μήνα και αποτελεί φυσιολογικό στάδιο της γλωσσικής εξέλιξης.

Αφού σβήσουν για δεύτερη φορά τα κεράκια στην τούρτα γενεθλίων τους, περίπου μισές από τις λέξεις, που εκφέρουν, πρέπει να είναι κατανοητές σε έναν άγνωστο. Συνήθως, οι γονείς καταλαβαίνουν περισσότερες λέξεις.

Στο 3ο έτος, περίπου 75% των λέξεων, που χρησιμοποιεί το παιδί πρέπει να εκφέρονται αρκετά καλά, ώστε να γίνονται κατανοητές από έναν άγνωστο.

Αυτό το ποσοστό πρέπει να ανέλθει στο 95% κατά το 4ο έτος.
Τα τετράχρονα συχνά αντικαθιστούν κάποια σύμφωνα (π.χ. το «ρ» με το «β»).

Ωστόσο, όταν φτάνουν στο 6ο έτος, όλοι οι ήχοι πρέπει να εκφέρονται με ακρίβεια. Το τραύλισμα είναι η επανάληψη του αρχικού ήχου μιας λέξης (π.χ. γ-γ-γάτα). Την περίοδο της ταχείας ανάπτυξης του λεξιλογίου, το τραύλισμα είναι φυσιολογικό μέχρι ενός σημείου, ειδικά πριν από το 4ο έτος.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Αφορά σε αυτά που λέει το παιδί, συμπεριλαμβανομένων του αριθμού και των ειδών των λέξεων και του συνδυασμού τους.
Συνήθως, τα μικρά παιδιά εκφέρουν ήχους, που αποτελούνται από φωνήεντα (σαν τα χαριτωμένα «αααα»). Ο συνδυασμός φωνηέντων και συμφώνων (π.χ. «μπαμπαμπα» και «ντανταντα») αρχίζει περίπου τον 6ο μήνα.
Αρχικά, αυτοί οι ήχοι δεν έχουν κάποιο νόημα για τα παιδιά.

Μέχρι το 12ο μήνα, τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιούν τουλάχιστον μία λέξη με νόημα (π.χ. μαμά ή μπαμπά).

Κατά τον πρώτο χρόνο, τα παιδιά συνήθως είναι σε θέση να μιμούνται ήχους που εκφέρουν οι γονείς τους, όπως το «α, πα, πα!».

Τον επόμενο χρόνο τα παιδιά εκφέρουν περισσότερες λέξεις, ενώ μόλις κλείσουν τα δύο, χρησιμοποιούν είκοσι με πενήντα λέξεις.
Σε αυτή τη φάση αρχίζουν να συνδυάζουν λέξεις, όπως «ποτήρι μου». Αυτές οι φράσεις προφέρονται δυνατά και με μεγάλη επιμονή! Οι προτάσεις μεγαλώνουν βαθμιαία.

Στα τρία τους, τα παιδιά είναι σε θέση να συνδυάζουν τρεις λέξεις. Συνήθως, τα παιδιά αρχίζουν να κάνουν πολλές ερωτήσεις όταν κλείσουν τα τρία.

Όπως η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού προοδεύει, μπορεί να σας ζητάει να του διαβάζετε την ίδια ιστορία ξανά και ξανά. Το παιδί μπορεί να μάθει μερικές ιστορίες τόσο καλά, ώστε σχεδόν φαίνεται να διαβάζει!

ΔΕΚΤΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Πρόκειται για τα πράγματα, που κατανοεί το παιδί από την ομιλία.
Σε γενικές γραμμές, τα παιδιά καταλαβαίνουν περισσότερα από όσα λένε. Ανταποκρίνονται στους ήχους από πολύ νωρίς, συνήθως από τον πρώτο μήνα. Στον έκτο μήνα, γυρίζουν όταν προφέρεται το όνομά τους. Στο 18ο μήνα, τα περισσότερα παιδιά είναι σε θέση να εντοπίσουν τα κύρια μέρη του σώματός τους, όπως το κεφάλι, τα μαλλιά, τα μάτια, τη μύτη, το στόμα, τον αφαλό και τα δάχτυλα των ποδιών.

Τα περισσότερα δίχρονα μπορούν να ακολουθήσουν μια απλή εντολή, όπως «Πήγαινε να φέρεις τα κλειδιά», αλλά όχι και να καταλάβουν λεπτομερέστερες ή πολυπλοκότερες υποδείξεις.

Στην ηλικία των τριών ετών, τα περισσότερα παιδιά είναι σε θέση να εντοπίζουν τα χρώματα, ενώ στα τέσσερα αναγνωρίζουν τα γράμματα του αλφάβητου.

Στο τρίτο έτος, τα παιδιά μπορούν να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούν στο «πού» και στο «τί». Σε γενικές γραμμές, καταφέρνουν να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούν στο «γιατί» αφού φτάσουν σε σχολική ηλικία.