Στις μέρες μας ο Άι Βασίλης αποτελεί μια διεθνή λαογραφική μορφή. Είναι εκείνος, που μοιράζει δώρα σε παιδιά και ενηλίκους, αλλά –σύμφωνα με την παράδοση- μόνο σε εκείνους, που υπήρξαν "καλοί" κατά τη διάρκεια του χρόνου.

Είναι το κυρίαρχο πρόσωπο τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Όλοι τον γνωρίζουν με κόκκινη στολή, λευκή γενειάδα, πάντα χαμογελαστό και με έναν σάκο στην πλάτη γεμάτο δώρα. Πάνω στο έλκηθρό του, που το σέρνουν ζωηρά ελάφια ή τάρανδοι και σίγουρα αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα τον πλέον αγαπημένο ήρωα των παιδιών τις ημέρες αυτών των εορτών ακόμη και σε χώρες, όπου η πλειονότητα των κατοίκων δεν είναι χριστιανοί.

Οι Βρετανοί τον αποκαλούν Σάντα Κλάους, Περ Νοέλ οι Γάλλοι, στην Ολλανδία έχει το όνομα Σίντερ-Κλάας, στη Γερμανία Βάιναχτσμαν. Στην Κίνα υπάρχει ο Λαμ-Κουνγκ-Κουνγκ, που σημαίνει ο καλός γερο-πατέρας, ενώ οι Ιάπωνες τον ονομάζουν Χοτέισο.

Ο Άγιος Βασίλης δεν είχε πάντοτε τη σημερινή μορφή. Τα ρούχα του δεν ήταν πάντοτε κόκκινα.
Το 1931, η γνωστή αμερικάνικη εταιρεία αναψυκτικών Coca-Cola παρουσίασε τον Αϊ-Βασίλη με πρωτοχρονιάτικα δώρα τα προϊόντα της εταιρείας στα χρώματα βεβαίως εκείνης. Το κόκκινο, δηλαδή.
Η διαφήμιση αυτή υπήρξε εμπορικά επιτυχής και η μακρόχρονη χρήση του σε διαφημίσεις της Coca-Cola παγίωσε την εμφάνισή του και ειδικά τα κόκκινα ρούχα, αλλά οπωσδήποτε δεν ήταν δική της εφεύρεση.

Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς ο Άγιος Βασίλης είναι ο Μέγας Βασίλειος, ο οποίος έζησε στη Καππαδοκία και αφιέρωσε σχεδόν όλη τη ζωή του στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο, ενώ θεωρείται ως ο εμπνευστής και δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Βασίλειος ήταν ψηλόλιγνος, με μαύρα μάτια και γένια. Ακόμη και ο Άγιος Νικόλαος στην Ορθόδοξη παράδοση αγιογραφείται ως ισχνός ασπρογένης γέροντας.
Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε την 1 Ιανουαρίου του 379. Αυτή η ημερομηνία, ημέρα θανάτου του, διατηρούμενη στη παράδοση, θεωρήθηκε από όλους τους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά.

Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, πέρα από τα παινέματα, έχουν ως κύριο πρόσωπο τον Μέγα Βασίλειο, το έργο του οποίου υπενθυμίζεται στον σπιτονοικοκύρη, ώστε να το επαναλάβει.

Στη Δύση το πρόσωπο του Αγίου Βασιλείου έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου, ο οποίος φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου οι βόρειοι λαοί έχουν προσθέσει στοιχεία των δικών τους παραδόσεων (τάρανδοι, έλκηθρο, άστρο του Βορρά, μεγάλες κάλτσες κλπ) μια κουλτούρα, που τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα.

Στα ελληνικά δεδομένα η μετατροπή αυτή φαίνεται να πέρασε περίπου στη δεκαετία του 1950-1960, κυρίως στον αστικό πληθυσμό από τους "συγγενείς" μετανάστες, που με τις ευχητήριες κάρτες τους εισήγαγαν τον «Δυτικό» Άη-Βασίλη.