Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες αλλαγές σε πολλές ορμόνες του οργανισμού, συμπεριλαμβανομένης της τεστοστερόνης.

Η τεστοστερόνη είναι η κύρια ορμόνη του ανδρικού φύλου. Δίνει τα ανδρικά χαρακτηριστικά και παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη των μυών και των οστών καθώς και στη δημιουργία του σπέρματος.

Όταν τα επίπεδα τεστοστερόνης πέφτουν, μπορεί να υπάρχουν προβλήματα, όπως:
• στυτική δυσλειτουργία
• υπογονιμότητα
• απώλεια μυϊκής μάζας

Δεν είναι όμως μόνο οι άνδρες που έχουν τεστοστερόνη. Οι γυναίκες παράγουν επίσης μια μικρή ποσότητα τεστοστερόνης στις ωοθήκες τους. Τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης στις γυναίκες μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή σεξουαλική ορμή και εύθραυστα οστά.

Πώς παράγεται η τεστοστερόνη
Τρεις αδένες είναι απαραίτητοι για την παραγωγή τεστοστερόνης στους άνδρες: ο υποθάλαμος, η πρόσθια υπόφυση και οι όρχεις.

Ο υποθάλαμος απελευθερώνει την ορμόνη απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης (GnRH), η οποία δρα στην πρόσθια υπόφυση σας.

Στη συνέχεια, η πρόσθια υπόφυση απελευθερώνει ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH) και ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH). Σε απόκριση στην LH και την FSH, οι όρχεις στη συνέχεια συνθέτουν τεστοστερόνη. Το αλκοόλ μπορεί να διαταράξει την παραγωγή τεστοστερόνης παρεμβαίνοντας και στους τρεις αδένες.

Πώς επηρεάζει το αλκοόλ την τεστοστερόνη;
Οι άνδρες που πίνουν πολύ έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα στη λειτουργία των όρχεων σε σύγκριση με εκείνους που καταναλώνουν μέτρια ποσότητα αλκοόλ.

Μιλάμε για σημαντική κατανάλωση αλκοόλ όταν οι άνδρες πίνουν τουλάχιστον 15 ποτά την εβδομάδα και 8 οι γυναίκες.

Οι άνδρες που πίνουν πολύ είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν:
• στυτική δυσλειτουργία
• χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης
• μειωμένη λίμπιντο

Εκτιμάται ότι η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ βλάπτει τα κύτταρα Leydig στους όρχεις, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή τεστοστερόνης. Το αλκοόλ μπορεί επίσης να επηρεάσει την απελευθέρωση LH, FSH και GnRH.

Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ δεν φαίνεται να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην αναπαραγωγική υγεία ή στα επίπεδα τεστοστερόνης.

Για μέτρια κατανάλωση μιλάμε όταν ο άνδρας πίνει 2 ποτά την ημέρα και η γυναίκα ένα.

Η συνεχόμενη, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει βραχυπρόθεσμες βλάβες στην απελευθέρωση τεστοστερόνης, επηρεάζοντας αρνητικά τον υποθάλαμο και την υπόφυση.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η τεστοστερόνη μπορεί να μειωθεί μέσα σε 30 λεπτά μετά την κατανάλωση αλκοόλ.

Μελέτη στην οποία υγιείς άνδρες έπιναν περίπου μία δόση ουίσκι την ημέρα για έναν μήνα και στη συνέχεια συνέκριναν τα επίπεδα τεστοστερόνης τους με αυτά ανδρών με χρόνιο αλκοολισμό, έδειξε ότι η τεστοστερόνη των υγιών ανδρών άρχισαν να πέφτουν από την 3η μέρα κατανάλωσης. Την 30η ημέρα, τα επίπεδα τεστοστερόνης ήταν παρόμοια με αυτά των αλκοολικών ανδρών.

Πώς επηρεάζει το αλκοόλ τα σπερματοζωάρια
Το αλκοόλ βλάπτει τη λειτουργία των κυττάρων Sertoli στους όρχεις, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των σπερματοζωαρίων (σπερματογένεση). Τόσο η τεστοστερόνη όσο και η FSH παίζουν ρόλο στη σπερματογένεση.

Διαταραχές σε αυτές τις ορμόνες μπορεί να οδηγήσουν σε διακοπή της σπερματογένεσης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων το σπέρμα.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ο 1 στους 2 άνδρες που πίνουν πολύ παρουσιάζουν διακοπή σπερματογένεσης, ενώ το ποσοστό είναι 1 στους 5 στους άνδρες που δεν καταναλώνουν πολύ αλκοόλ.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι άνδρες που έπιναν πολύ είχαν ελαφρώς μικρότερους όρχεις από τους άνδρες που δεν έπιναν.

Άλλη μελέτη του στην οποία συμμετείχαν 16.395 υγιείς άνδρες έδειξε ότι η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον αριθμό και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Δύο μελέτες έδειξαν ότι οι άνδρες που πίνουν λίγο αλκοόλ δεν αποκτούν κάποιο πρόβλημα στο σπέρμα.

Προσοχή στο αλκοόλ πριν γίνετε πατέρας
Αν και είναι γνωστό ότι οι γυναίκες δεν πρέπει να πίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι άνδρες που πίνουν πολύ πριν από την εγκυμοσύνη της συντρόφου τους, μπορεί επίσης να θέτουν σε κίνδυνο την υγεία του παιδιού τους, καθώς αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης γενετικών ανωμαλιών.

Τα συμπτώματα των χαμηλών επιπέδων τεστοστερόνης
Τα συμπτώματα της χαμηλής τεστοστερόνης στους ενήλικες άνδρες περιλαμβάνουν:
• χαμηλή λίμπιντο
• υπνηλία
• κατάθλιψη
• στυτική δυσλειτουργία
• υπογονιμότητα
• μειωμένη τριχοφυΐα στο σώμα ή το πρόσωπο
• απώλεια μυϊκής μάζας
• ανάπτυξη μαστών
• απώλεια οστικής μάζας
• εξάψεις
• δυσκολία συγκέντρωσης

Σε πόσο καιρό επανέρχεται στο φυσιολογικό η τεστοστερόνη;
Η διακοπή του αλκοόλ μπορεί να σας βοηθήσει να αντιστρέψετε -έστω μερικώς- την κατάσταση. Ανάλογα με το πόσο πολύ και για πόσο καιρό πίνατε, η αποκατάσταση μπορεί να διαρκέσει μήνες ή χρόνια. Υπάρχουν περιπτώσεις πάντως που η βλάβη είναι μόνιμη.

Μια μελέτη σε ποντίκια έδειξε ότι η βλάβη από το αλκοόλ στην ανδρική αναπαραγωγική οδό ήταν αναστρέψιμη μετά από 10 εβδομάδες αποχής από το αλκοόλ. Αν και οι μελέτες σε ζώα δεν ισχύουν πάντα για τους ανθρώπους, τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης υποδηλώνουν ότι είναι δυνατή τουλάχιστον μια μερική ανάκαμψη. Χρειάζεται όμως περαιτέρω έρευνα για να ξέρουμε κατά πόσο το ανθρώπινο αναπαραγωγικό σύστημα μπορεί να αυτοθεραπευθεί.

Το κείμενο επιμελήθηκε ο Ιάκωβος Σούσης Msc, FRCOG, Μαιευτήρ-Γυναικολόγος, Ιατρός Αναπαραγωγής.

Πηγή: Capital.gr