Επιλοχειος μελαγχολια ή θλιψη
“Βaby blues”, το ονομασε ο Άγγλος ψυχαναλυτής Donald Winnicott, θελοντας να περιγραψει το μελαγχολικό συναίσθημα (“blues”), που χαρακτηρίζει το φαινόμενο της επιλοχειας ψυχικής διαταραχής, που βιωνουν οι γυναίκες την τρίτη ή τέταρτη ημέρα της λοχείας και που συνήθως δε διαρκεί περισσότερες απο δύο ή τρεις εβδομάδες, μετά τον τοκετό. Έως το 80% των γυναικών βιώνουν το φαινόμενο «baby blues” ή "postpartum blues", κατά την οποία οι γυναίκες είναι εξαιρετικά ευαίσθητες, με κρίσεις αναίτιου κλάματος, ευμετάβλητη διάθεση, ευερεθιστότητα και ανησυχία, ενώ πιθανόν να αντιμετωπίζουν προβλήματα και με τον ύπνο τους.

Επιλοχειος καταθλιψη
Περίπου 12 εως 15% των γυναικών ειναι πιθανό να αναπτύξουν «κατάθλιψη» μετά τον τοκετό. Οι γυναίκες βιώνουν, μέσα σε λίγες ημέρες από τη γέννα, τα πιο σημαντικά συμπτώματα της κατάθλιψης, και η ψυχική αυτή διαταραχή μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες ή μήνες. Στην τάση των γυναικών να βιώσουν επιλόχεια κατάθλιψη παίζουν καταλυτικό ρόλο οι ταχέως μεταβαλλόμενες ορμόνες στον οργανισμό τους, αλλά και το άγχος, που προκαλεί η ανατροφή ενός βρέφους, η σωματική καταπόνηση από τον τοκετό, αλλά και η έλλειψη ύπνου.

Επιλόχειος ψύχωση
Είναι η πιο βαριά μορφή επιλόχειας κατάθλιψης και απαιτεί δραστική αντιμετώπιση. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν σύγχυση, απαισιοδοξία, αυπνία, παράνοια, ψευδαισθήσεις, τάσεις αυτοκτονίας ή ανθρωποκτονίας προς το βρέφος. Η συχνότητα είναι μία στις χίλιες γέννες και κρίνεται αναγκαίο η μητέρα να απευθυνθεί σε ειδικό ψυχίατρο.

Τι μπορώ να κάνω για την κατάθλιψη μετά τον τοκετό;
Ευτυχώς, η κατάθλιψη είναι θεραπεύσιμη:
• Φαρμακευτική αγωγή
Υπάρχουν αποτελεσματικά καταπραϋντικά-αντικαταθλιπτικά φάρμακα, απολύτως ασφαλή για χρήση ακομα και αν θηλάζετε το μωρό σας. Συνήθως αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή συστήνεται στις γυναίκες, που παρουσιάζουν μέτρια έως σοβαρή κατάθλιψη.
Η συζήτηση με έναν εκπαιδευμένο επαγγελματία (ψυχολόγο, ψυχίατρο, κοινωνική λειτουργό), για μικρό χρονικό διάστημα (12-20 εβδομάδες) ή σε μακροπρόθεσμη βάση, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.

Μαζί με την επαγγελματική θεραπεία, υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα, που μπορείτε να κάνετε, για να βοηθήσετε τον εαυτό σας να αισθανθεί καλύτερα.

• Ζητήστε υποστήριξη και βοήθεια στη φροντίδα του νεογέννητου βρέφους σας απο μια μαία ή μια γυναίκα ειδικά εκπαιδευμένη να βοηθά μητέρες με νεογέννητα.
• Εξετάστε το ενδεχόμενο, εάν θηλάζετε, να αντλείτε το μητρικό γάλα και να το βάζετε στο ψυγείο ή στην κατάψυξη, ώστε κάποιο άλλο άτομο να ταϊζει το βρέφος κατά τη διάρκεια της νύχτας και εσείς να απολαμβάνετε μερικές ώρες εναν συνεχόμενο και βαθύ υπνο.
• Εκμεταλλευθείτε τη μητέρα και την πεθερά σας, αν τις έχετε κοντά σας, για να σας βοηθήσουν με τις δουλειές του σπιτιού και το μαγείρεμα, ώστε και εσείς και η υπόλοιπη οικογένεια να τρώτε σπιτικό φαγητό. Σε διαφορετική περίπτωση, εκμεταλλευθείτε ένα καλό εστιατόριο, που κάνει delivery, προκειμένου να μην έχετε και την έγνοια του μαγειρέματος στο μυαλό σας.
• Δώστε την ευχαρίστηση και τη χαρά σε ανθρώπους -συγγενείς ή φίλους, που τους εμπιστεύεσθε- να ασχοληθούν με το μωρό σας. Να του αλλάξουν την πάνα ή να του δώσουν το γάλα του. Τα μικρά διαλείμματα απο τη full time job, που ειναι η μητρότητα, ειδικά τον πρώτο καιρό, θα σας δώσουν μικρές ανάσες, ώστε να μην αισθάνεσθε ότι έχετε να τα κάνετε όλα μόνες σας.
• Κάνετε γυμναστική. Τα οφέλη της άσκησης στην κατάθλιψη είναι τεκμηριωμένα επιστημονικά, καθώς απελευθερώνονται στον οργανισμό όλες εκείνες οι ορμόνες, που συντελούν στη βελτιωμένη διάθεση, μειώνοντας ταυτόχρονα την κορτιζόλη, τη βασικότερη ορμόνη, που ευθύνεται για την κατάθλιψη. Η γυμναστική προάγει την αίσθηση της ολοκλήρωσης, ενισχύει την αυτοεκτίμηση και αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης (πρόκειται για νευροδιαβιβαστή του εγκέφαλου, χαμηλά επίπεδα του οποίου ευθύνονται για την εμφάνιση κατάθλιψης). Δεν έχει τόση σημασία ο τύπος της άσκησης, που κάνετε, αρκεί να γυμνάζεσθε για 20 με 30 λεπτα, τρεις φορές την εβδομάδα ή και περισσότερο. Ακόμα και μόνο δεκάλεπτες ασκήσεις να κάνετε μέσα στην ημέρα, έχει αποδειχθεί οτι φέρνουν ευεργετικά αποτελέσματα. Το περπάτημα είναι μια καλή ιδέα, επειδή δεν κοστίζει τίποτα και μπορείτε να αρχίσετε αμέσως!
• Stress Management. Το άγχος μπορεί να κάνει την κατάθλιψη χειρότερη και ένα νεογέννητο προσθέτει νέες εγνοιες στη ζωή της γυναίκας. Μαθαίνοντας να αντιμετωπίζετε πιο αποτελεσματικά το άγχος, θα καταφέρετε να μειώσετε την κατάθλιψη. Το πρώτο βήμα είναι να προσδιορίσετε τις κύριες πηγές του στρες στη ζωή σας και να βρείτε πιο αποτελεσματικούς τρόπους, για να τις αντιμετωπίσετε -είτε αποφεύγοντας τα ασήμαντα θέματα, που σας αγχώνουν, ειτε ακολουθώντας συγκεκριμένες τεχνικές χαλάρωσης- αλλά σίγουρα θέτοντας προτεραιότητες, αφήνοντας τα μηδαμινά ζητήματα στην άκρη.
• Προγραμματίστε τον ύπνο σας.
• Η ανεπαρκής ύπνος μπορεί να κάνει την κατάθλιψη χειρότερη. Φροντίστε να βάλετε ενα πρόγραμμα στον ύπνο σας και να το ακολουθείτε πιστά. Πηγαίνετε για ύπνο μια συγκεκριμένη ώρα και ξυπνήστε περίπου την ίδια ώρα. Χαλαρώστε, προτού κοιμηθείτε, διαβάζοντας ένα μυθιστόρημα ή κάνοντας ένα ζεστό αφρόλουτρο.
• Διατροφικές αλλαγές.
• Ακολουθώντας μια καλά ισορροπημένη διατροφή με τακτικά γεύματα είναι ιδιαιτέρως σημαντικό. Ο καφές και τα αναψυκτικά τύπου cola, που περιέχουν καφεϊνη, το τσάι και οι σοκολάτες, αλλά και το αλκοόλ πρέπει να αποφεύγονται. Οι τροφές πλούσιες σε ασβέστιο και σε βιταμίνη Β (Β6), μπορούν να ελαττώσουν αισθητά τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
• Περάστε τον ελεύθερο χρόνο σας με παρέα.
• Οι γυναίκες, που παρουσιάζουν συμπτώματα κατάθλιψης, συχνά αισθάνονται –λανθασμένα- οτι δεν αποτελούν και την καλύτερη δυνατή παρέα για τους άλλους και απομονώνονται. Συμμετέχοντας σε παρέες, είναι ακόμα ένας τρόπος να αντιμετωπίσετε με προοπτική τη ζωή. Εξετάστε, επίσης, το ενδεχόμενο ένταξης σε μια ομάδα υποστήριξης για τις νέες μητέρες ή ακόμα και μια ομάδα υποστήριξης με άλλες γυναίκες, που αντιμετωπίζουν προβλήματα κατάθλιψης.
• Βρείτε χρόνο, για να κάνετε ό,τι σας αρέσει.
• Οι γυναίκες με κατάθλιψη χάνουν προσωρινά την ικανότητα να διασκεδάσουν. Αποφεύγοντας, όμως, ευχάριστες δραστηριότητες, το προβλημα διογκώνεται και εσείς αποκλείετε τον εαυτό σας απο το να απολαύσει έστω και για λίγο μια χαρούμενη δραστηριότητα και να χαμογελάσει.
• Μην ειστε αυστηρές με τον εαυτό σας. Να είστε ρεαλίστριες, όσον αφορά τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες, που έχετε για τον εαυτό σας και να συνειδητοποιήσετε οτι κάθε αρχή και δύσκολη. ‘Ολα θα πάρουν το δρόμο τους με το μωρό σας και εσείς θα αποκτήσετε ξανά το χαμένο σας χαμόγελο!

Το πρόβλημα της επιλόχειας κατάθλιψης είναι πολύ σοβαρό. Μαλιστα, στις Η.Π.Α. έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης της κοινής γνώμης στην οποία πρωτοστατούν διάσημες μητέρες από τον καλλιτεχνικό χώρο (όπως η Gwyneth Paltrow, η Britney Spears και η Brooke Shields) και όχι μόνο, που είχαν οι ίδιες περάσει τη δύσκολη αυτή δοκιμασία. Γι΄ατο μην αισθανεστε ντροπη για τα συναισθήματά σας. Εκφράστε τα, για να βρειτε τη λυση...

Πηγή: University of Michigan Comprehensive Depression Center