Τι να κάνετε, για να αναπτυχθεί σωστά το παιδί σας...

: Τρίτη, 8 Μαρτίου 2011

Τι να κάνετε, για να αναπτυχθεί σωστά το παιδί σας...

Από τη Νίκη Φίλιππα
Κλινική Διαιοτολόγο
Επισημονικό Συνεργάτη
Παίδων Μητέρα

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μια χρόνια ασθένεια, η οποία εμφανίζεται σε παιδιά και ενήλικες και οφείλεται στη μερική ή πλήρη ανεπάρκεια της ορμόνης ινσουλίνης. Η ινσουλίνη φυσιολογικά παράγεται από τα β παγκρεατικά κύτταρα. Στα άτομα με διαβήτη, η ινσουλίνη είτε δεν παράγεται καθόλου ή παράγεται σε πολύ μικρότερη ποσότητα ή μειώνεται η ευαισθησία του οργανισμού σε αυτή.

Λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο βασικός ρόλος της ινσουλίνης είναι να βοηθά στη πρόσληψη της γλυκόζης (σακχάρου) από τα κύτταρα, η δυσλειτουργία του μηχανισμού αυτού έχει ως συνέπεια την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Ο διαβήτης χωρίζεται σε Τύπου 1 (ή ινσουλινοεξαρτώμενος), Τύπου 2 ( ή Μη-ινσουλινοεξαρτώμενος) και MaturityOnsetDiabetesoftheYoung (MODY) (ινσουλίνη ή αντιδιαβητικά χάπια).

Ο διαβήτης ρυθμίζεται, ισορροπώντας τη φαρμακευτική αγωγή(ινσουλίνη/ αντιδιαβητικά δισκία) με τη διατροφή και την άσκηση, με στόχο την ομαλοποίηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, απογεύγοντας τις πολύ υψηλές και χαμηλές τιμές.

Ποιές είναι οι επιθυμητές τιμές στο Διαβήτη Τύπου 1 στα παιδιά ανά ηλικία

Οι διατροφικοί στόχοι για τα παιδιά με διαβήτη είναι να επιτυγχάνεται καλος γλυκαιμικός έλεγχος, τα επίπεδα λιπιδίων όπως χοληστερίνη, τριγλυκερίδια να είναι στα φυσιολογικά, να είναι φυσιολογική η πίεση, να παρέχονται τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού και τη καθυστέρηση ή αποφυγή μικρο-/μακροαγγειακών επιπλοκών, που σχετίζονται με την απορρύθμιση του ζαχάρου.

Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης μετράται και το βάρος και ύψος των παιδιών, ώστε να στοχεύουν σε φυσιολογικό βάρος για την ηλικία τους. Με τη βοήθεια κλινικού διαιτολόγου φτιάχνεται ένα διατροφικό πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις ανάγκες του παιδιού και γίνεται η απαραίτητη διατροφική εκπαίδευση, ώστε οι γονείς και το παιδί να μπορούν να αποκτήσουν αυτονομία στο χειρισμό της καθημερινής διατροφής.

Το πρόγραμμα αυτό ανανεώνεται, καθώς μεγαλώνει το παιδί, για να ταιριάζει με τις συνήθειές του και να καλύπτει τις διαφορετικές ανάγκες σε συστατικά ανάλογα με την ηλικία.

Η διατροφή, που χρειάζεται να ακολουθούν τα παιδιά με διαβήτη, βασίζεται στη μεσογειακή υγιεινή διατροφή, που ισχύει για το γενικό πληθυσμό. Επομένως, δίνεται έμφαση στη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ολικής άλεσης προϊόντων, γαλακτοκομικών μειωμένων σε λιπαρά για παιδιά άνω των 2 ετών, μειωμένων ζωικών λιπαρών και γλυκών. Κύρια πηγή λιπαρών συνιστάται να είναι το ελαιόλαδο, πλούσιο σε μονοακόρεστα φυτικά λιπαρά.

Η βασική διαφορά είναι ότι στα παιδιά με διαβήτη είναι σημαντικό να υπάρχει έλεγχος της ποσότητας των υδατανθράκων σε κάθε γεύμα ή κολατσιό μέσω της μεθόδου των ισοδυνάμων ή της εμπειρικής μεθόδου και να καλύπτονται με την απαραίτητη ινσουλίνη/αντιδιαβητικά δισκία, ώστε να υπάρχει καλός γλυκαιμικός έλεγχος.

Οι υδατάνθρακες διασπώνται σε ζάχαρη, μερικοί πιο γρήγορα και άλλοι πιο αργά και είναι απαραίτητοι για τη καλή λειτουργία του οργανισμού και την ανάπτυξη. Ένα ποσό 130γρ την ημέρα έχει οριστεί ως το κατώτερο ελάχιστο για τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού από το Institute of Medicine και πρέπει να καταναλώνεται οπωσδήποτε καθημερινά.

Οι υδατάνθρακες βρίσκονται σε αμυλούχα τρόφιμα όπως το ψωμί, το ρύζι, τα μακαρόνια, οι πατάτες, τα δημητριακά, το καλαμπόκι, η βρώμη, το κριθάρι, το πατζάρι και ο,τι φτιάχνεται με αλεύρι, όπως και στα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, το γάλα και το γιαούρτι. Χρειάζεται να συμπεριλαμβάνονται σε όλα τα γεύματα, σε μέτριες ποσότητες χωρίς υπερβολές. Οι τροφές, που περιέχουν ζάχαρη, μπορούν να συμπεριλαμβάνονται στο διαιτολόγιο στη θέση άλλων υδατανθράκων ή, όταν προστίθενται στο διαιτολόγιο, να καλύπτονται με την απαραίτητη ινσουλίνη/φαρμακευτική αγωγή.

Τα γλυκά είναι στη κορυφή της πυραμίδας της υγιεινής διατροφής για όλο τον πληθυσμό και χρειάζεται να υπάρχει μέτρο στην κατανάλωσή τους όσον αφορά τη ποσότητα και συχνότητα. Ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την άσκηση, προσαρμόζεται το διαιτολόγιο, ώστε να καλύπτει τις απαιτήσεις του κάθε παιδιού.

Τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι καλό είναι να δίνεται έμφαση στις τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, που ανεβάζουν λιγότερο τη γλυκόζη στο αίμα ανά ποσότητα υδατανθράκων. Μερικές από αυτές είναι: βρώμη, κριθάρι, όσπρια, μακαρόνια βρασμένα aldente, το καστανό ρύζι, τα ολικής άλεσης/ πολύσπορα δημητριακά, φρούτα, λαχανικά, γάλα, γιαούρτι χωρίς ζάχαρη.

Επίσης σημαντικό είναι να συμπεριλαμβάνεται το ψάρι 2 φορές την εβδομάδα λόγω των ευεργετικών ω3 λιπαρών με αντιφλεγμονώδη δράση και να αποφεύγονται τα υδρογονωμένα φυτικά λιπαρά, που περιέχονται σε κάποιες μαργαρίνες και έτοιμα αρτοσκευάσματα πχ μπισκότα, γκοφρέτες, κεικ, κουλουράκια ακόμα και ψωμιά. Καλό είναι πριν αγοραστούν τέτοια προϊόντα να ελέγχονται οι ετικέτες τροφίμων.

Για καλό γλυκαιμικό έλεγχο τα παιδιά χρειάζεται

να τρώνε 3 γεύματα και 2-3 σνακ στο ενδιάμεσο την ημέρα. Καλό είναι να τρώνε κάθε 3 ώρες για αποφυγή υπογλυκαιμίας, όπως και για τον έλεγχο της όρεξης. Στα μεγαλύτερα παιδιά, εαν λόγω του τρόπου ζωής αυτό συστηματικά δεν είναι εφικτό, προσαρμόζεται η φαρμακευτική αγωγή αναλόγως, εφ'όσον παίρνουν ινσουλίνη. Στα παιδιά με αντίσταση στην ινσουλίνη (προδιαβητικό στάδιο) ή με Διαβήτη Τύπου 2, τα ενδιάμεσα σνακ είναι πολύ βασικά για τον έλεγχο της όρεξης, ώστε να επιτευχθεί ο έλεγχος του βάρους.
να τρώνε περίπου σταθερή ποσότητα φαγητού σε κάθε γεύμα, αν φάνε πολύ περισσότερο θα αυξηθεί πολύ η γλυκόζη στο αίμα
κάθε γεύμα να περιέχει φυτικές ίνες, λαχανικά ή/και φρούτο, κάποια πηγή πρωτεϊνης μειωμένης σε ζωικά λιπαρά πχ άπαχο κρεας, ψάρι, αυγό, όσπρια, τυρί/γαλα-γιαούρτι ελαφρύ και κάποια πηγή υδατανθράκων πχ δημητριακά, ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, πατάτα κλπ και υγιεινών λιπαρών στα κυριως γεύματα όπως το ελαιόλαδο. Το λάδι, τα λιπαρά γενικότερα όπως και οι πρωτεϊνες, βοηθούν στην πιο αργή αύξηση του ζαχάρου.
να ελέγχονται τα επίπεδα γλυκόζης στα παιδιά με τύπου 1 πριν από την άσκηση και, εαν είναι προς το χαμηλό, συνιστάται να τρώνε ένα φρούτο ή μισό ποτήρι χυμό ή 1 μπάρα δημητριακών ή 2 κρακερς για κάθε 30 λεπτά έντονης άσκησης. Αυτό προσαρμόζεται ανάλογα με τις μετρήσεις πριν και μετά την άσκηση.
να μην παραλείπουν το κολατσιό, πριν από τον ύπνο αν έχουν διαβήτη τύπου 1. Στο κολατσιό προτού κοιμηθούν, καλό είναι να περιέχεται μια πηγή υδατάνθρακα, οπως γαλα, φρούτο, ψωμί/ φρυγανιές, κρακερ, σε συνδυασμό με πηγή πρωτεϊνης για πιο αργή απορρόφηση. Για παράδειγμα : 1 ποτήρι γάλα ή 2 φρυγανιές ολικής με λίγο ελαφρύ τυρί ή 1 φρούτο με λίγους ξηρούς καρπούς ή ¾ κούπας δημητριακά (μειωμένα σε ζάχαρη) με μισή κούπα γάλα κ.α. Η ποσότητα καθορίζεται ανάλογα με μέτρηση πριν τον ύπνο.
να επιτυγχάνεται το σωστό βάρος για το ύψος και την ηλικία. Στα παιδιά με διαβήτη τύπου 2 (μικρή συχνότητα στην Ελλάδα εως τώρα) ακόμα και η μέτρια απώλεια βάρους αυξάνει την ανταπόκριση στην ινσουλίνη και βελτιώνει το μεταβολικό προφίλ.

Η μείωση της καθιστικής ζωής, πχ. ώρες μπροστά στη τηλεόραση ή υπολογιστή, και η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας πχ. περπάτημα, κολύμπι, χορός και ο,τι αρέσει στο παιδί επίσης βοηθούν στη καλύτερη λειτουργία της ινσουλίνης και τον έλεγχο του ζαχάρου μακροχρόνια.

Στα παιδιά με διαβήτη Τύπου 1, η γρήγορη απώλεια βάρους κατά τη διάγνωση χρειάζεται να αντισταθμιστεί με αναπλήρωση του βάρους, που έχασαν, εφ'όσον το αρχικό ήταν φυσιολογικό και να επεξηγηθεί στο παιδί, ιδίως στους εφήβους, ποιό είναι το φυσιολογικό, ώστε να αποφευχθούν διαταραχές πρόσληψης τροφής, στις οποίες είναι πιο ευαίσθητοι οι έφηβοι.

Διαβάστε αύριο: Υπογλυκαιμία και πώς την αντιμετωπίζετε