Άγχος αποχωρισμού στη νηπιακή ηλικία

Είναι η συναισθηματική δυσφορία που βιώνει το παιδί όταν καλείται να αποχωριστεί τους φροντιστές του. Αυτό είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο για τα νήπια. Ουσιαστικά, είναι ένα από τα πρώτα συμπεριφορικά ορόσημα. Το άγχος αποχωρισμού επιμένει, μέχρις ενός βαθμού, και στα μεγαλύτερα νήπια.

Πότε θεωρείται αφύσικο;

Όταν ο αποχωρισμός προκαλεί σοβαρό, μόνιμο άγχος στα παιδιά και στους εφήβους, μιλάμε για τη «διαταραχή άγχους αποχωρισμού». Το φαινόμενο απαντάται στο 4% των παιδιών και των νεαρών εφήβων. Ο όρος «διαταραχή» χρησιμοποιείται μόνο όταν τα συμπτώματα επιμένουν πάνω από ένα μήνα και κωλύουν τη σχολική και την κοινωνική απόδοση.

Πώς εκδηλώνεται το άγχος αποχωρισμού;

Τα παιδιά που πάσχουν από άγχος αποχωρισμού, μπορεί να δυσκολεύονται να κοιμηθούν μόνα τη νύχτα. Τα μικρά παιδιά βλέπουν εφιάλτες και έχουν φοβίες που συνδέονται με τον βραδινό ύπνο. Τα μεγαλύτερα παιδιά φοβούνται ότι θα χαθούν, ότι το σπίτι τους θα διαρρηχθεί ή ότι οι γονείς τους θα αρρωστήσουν ή θα πεθάνουν. Μερικά παιδιά εμφανίζουν ζαλάδες, ναυτία, αίσθημα παλμών και στομαχόπονο. Επίσης, μπορεί να εμφανίζουν κατάθλιψη, μελαγχολία ή απάθεια. Αρκετά παιδιά αποφεύγουν να πάνε στο σχολείο και την κατασκήνωση ή ακόμα και να κοιμηθούν στο σπίτι ενός φίλου τους.

Τι προκαλεί άγχος αποχωρισμού;

Τα αίτια δεν είναι επαρκώς κατανοητά. Μερικά παιδιά είναι από τη φύση τους επιφυλακτικά. Μερικές φορές, το άγχος αποχωρισμού εμφανίζεται ύστερα από ένα στρεσογόνο συμβάν, όπως ο θάνατος ενός μέλους της οικογένειας ή μια μετακόμιση. Τα ψυχολογικά τραύματα που συνεπάγεται η σωματική και σεξουαλική κακοποίηση, επίσης προκαλούν άγχος αποχωρισμού. Ενίοτε η διαταραχή είναι κληρονομική.

Τι συμβαίνει στα παιδιά που πάσχουν από άγχος αποχωρισμού;

Το «φυσιολογικό» άγχος αποχωρισμού παρέρχεται κατά το 2ο έτος. Τα περισσότερα παιδιά που πάσχουν από άγχος αποχωρισμού, ξεπερνούν το πρόβλημα ύστερα από κάποιους μήνες. Σε στρεσογόνες περιόδους, τα συμπτώματα επανεμφανίζονται. Μερικά παιδιά αναπτύσσουν άλλες μορφές άγχους ή κρίσεις πανικού. Τα παιδιά με συνυπάρχουσες διαταραχές, όπως η επιθετική-εναντιωματική συμπεριφορά (ανατρέξτε στη σχετική ενότητα) ή η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής (ADHD), δυσκολεύονται περισσότερο να ξεπεράσουν το άγχος αποχωρισμού. Αν η διαταραχή συνεχιστεί μέχρι την εφηβεία, συνδέεται με μεγαλύτερη επικινδυνότητα κατάθλιψης.

Πώς προλαμβάνεται και αντιμετωπίζεται το άγχος αποχωρισμού;

Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να εμπιστεύονται και άλλους ανθρώπους εκτός από τους γονείς τους. Πρέπει να νιώθουν ασφαλή στο περιβάλλον τους και να είναι βέβαια ότι οι γονείς τους θα επιστρέψουν. Δώστε στο παιδί σας χρόνο να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Προετοιμάστε το εν όψει μιας νέας δραστηριότητας ή ενός καινούριου συμβάντος με ένα ανάλογο πρόγραμμα. Όταν φεύγετε από το σπίτι, ενημερώστε το παιδί σας και πείτε του ότι θα επιστρέψετε. Όταν τα παιδιά βρίσκονται υπό συνθήκες στρες, είναι σημαντικό να είστε παρόντες και να τα καθησυχάζετε. Αν φεύγετε από το σπίτι κρυφά, χωρίς να ενημερώνετε το παιδί σας, το παιδί κυριεύεται από αισθήματα άγχους και η εμπιστοσύνη του κλονίζεται. Όταν το άγχος αποχωρισμού εμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες, η ψυχοθεραπεία επιβάλλεται.